Hakediş Düzenleme

Hakediş düzenleme esasları ile ilgili detayları açıklamadan önce bazı kavramları açıklamak konunun anlaşılması bakımından faydalı olacaktır.

Hakediş Nedir?

Hakediş, kamuda sözleşme sürecinde sıkça kullanılan bir terimdir ve belirli bir dönemde yapılan iş veya sağlanan hizmet ile teslim edilen malın karşılığında idare tarafından yükleniciye yapılacak ödemeyi ifade eder.  Bunun içinde Hakediş raporları düzenlenerek, yüklenicinin gerçekleştirdiği işin miktarına karşılık ödeme yapılır.

Örneğin, bir yapım işinde yüklenici firma, bir ay içinde ne kadar iş yaptığını ve bu işin maliyetini gösteren bir hakediş raporu hazırlanır. Bu rapor, yapı denetim elemanları ve yüklenici imzalandıktan sonra idarece onaylanarak yükleniciye ödeme yapılır. Yüklenici, gerçekleştirdiği işin karşılığını bu şekilde almış olur.

Merkezî Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 7'nci maddesinde; Hakediş raporu, İhale veya doğrudan temin usulüyle yapılacak yapım işleri ile hizmet alımlarında, sözleşme hükümlerine göre yerine getirilen taahhütlerin bedellerinin ödenmesinde düzenlenen raporlar olarak ifade edilmiştir.

İhale Türleri

İhale, 4734 sayılı Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri ifade etmekte olup, Kamu satılnalma sürecinde ihtiyacın konusuna göre uygulanmakta olan ihale türleri ise 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 18'inci maddesinde belirtilen ihale usulleri (Açık ihale usulü, Belli istekliler arasında ihale usulü ve Pazarlık usulü)  ile doğrudan temin (4734 sayılı Kanun 22'nci madde) ve istisna (4734 sayılı Kanun 3'üncü madde) kapsamında yapılan mal, hizmet, danışmanlık hizmet alımları ile yapım işleri şeklindedir.

Buna göre 4734 sayılı Kanunda;

Mal : Satın alınan her türlü ihtiyaç maddeleri ile taşınır ve taşınmaz mal ve haklar,

Hizmet : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetler,

Yapım : Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri,

Danışmanlık hizmetleri : Mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar uygulama, ÇED raporu hazırlanması, plan, yazılım geliştirme, tasarım, teknik şartname hazırlanması, denetim ve kontrolörlük gibi teknik, mali, hukuki veya benzeri alanlardaki hizmetleri,

olarak tanımlanmıştır.

Sözleşme Türleri

4735 sayılı Kanunun 6’ncı maddesindeki düzenlemeler çerçevesinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda yapılacak sözleşme türleri ihale türüne göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Buna göre;

a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme,

b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,

c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak; idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,

d) Yapım işlerinde; niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme düzenlenir.

Bu bağlamda;

Anahtar Teslimi Götürü Bedel Sözleşme→Yapım İşlerinde,
Götürü Bedel Sözleşme→Mal ve Hizmet alımlarında,
Birim Fiyatlı Sözleşme→Mal ve Hizmet alımları ile Yapım İşlerinde,
Karma Sözleşme→Yapım İşlerinde,

düzenlenebilmektedir.

Hakediş Süreci

Kamu alımları süreci 3 adımdan oluşmaktadır. Bunlar;

1. İhale öncesi hazırlık süreci
2. İhale süreci
3. Sözleşme süreci

4734 sayılı Kanuna göre yapılan bütün ihaleler 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri kanununda yer verilen esas ve usuller çerçevesinde bir sözleşmeye bağlanır. Sözleşme ise mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmayı ifade etmektedir.

4735 sayılı Kanun düzenlemelerine göre; Bu Kanunun uygulanmasında uygulama birliğini sağlamak üzere mal veya hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Tip Sözleşmeler Resmi Gazetede yayımlanır. İdarelerce yapılacak sözleşmeler Tip Sözleşme hükümleri esas alınarak düzenlenir.  Tip sözleşmeler, ihale türüne göre Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanmış olan ihale uygulama yönetmeliği ekinde yer verilmiştir.

Merkezî Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 7'nci maddesinde de ifade edildiği üzere hakediş kamu alımları süreci içerisinde, sözleşmenin uygulanması aşamasında hazırlanabilmektedir.

Hakediş rapolarının düzenlenmesi ile ilgili olarak 4735 sayılı Kanunun “Sözleşmede yer alması zorunlu hususlar” başlıklı 7’nci maddesinde yer verilen,

“Bu Kanuna göre düzenlenecek sözleşmelerde aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

……

f) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı.” hükmü kapsamında tip sözleşmelerde sözleşme türüne göre bir takım farklılıklar olmak koşuluyla genel olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı Madde 11; Hakediş raporları, bu Sözleşmenin eki olan Yapım işleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş günü içinde düzenlenir.

Hizmet Alımlarına Ait Tip Sözleşme "Ödeme yeri ve şartları" başlıklı Madde 12;

Sözleşme bedeli ( Birim fiyatlı sözleşmelerde; ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlara ilişkin bedel dahil ) ...................................................’de  ve Genel Şartnamenin hatalı, kusurlu ve eksik işlere ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla aşağıda öngörülen plan ve şartlar çerçevesinde ödenecektir.

Mal Alımlarına Ait Tip Sözleşme "Ödeme yeri ve şartları" başlıklı Madde 12;

"Ödeme yeri, İdare tarafından sözleşmeye ilişkin ödemeler  ……….’de yapılacaktır.  Yüklenici tarafından alım konusu malın, sözleşme ve ihale dokümanına uygun şekilde teslim edilmesi koşuluyla  ödemelere ilişkin hususlar ve ödeme zamanı aşağıda düzenlenmiştir.

Ödeme koşulları ve zamanı

Ödemeye esas para birimi Türk Lirası’dır.

İdare, Muayene ve Kabul Komisyonunca kabul raporu düzenlenmesinden itibaren Yüklenicinin yazılı talebi üzerine en geç …….. gün içinde Yükleniciye veya vekiline ödemeyi yapacaktır."

Bu bağlamda yapım işleri ile hizmet alımlarında hakedişlerinde düzenlenmesinde sözleşme ve sözleşme eki olan Genel Şartnameler (Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesi) dikkate alınmakta olup, mal alımlarında ise sözleşme düzenlemeleri dikkate alınmaktadır.

Yapım İşlerinde Hakediş

Daha önce ifade edildiği üzere yapım işlerinde hakedişler tip sözleşme ve sözleşme eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre düzenlenmektedir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesinde ise hakedişler geçici ve kesin hakediş olmak üzere iki aşamalı olarak kurgulanmıştır. Bununla birlikte geçici ve kesin hakedişler sözleşme türüne göre belirlenmiş bir takım kurallara bağlanmıştır. Buna göre;

Geçici hakediş raporları

Birim fiyat sözleşmelerde;

Sözleşmeye ekli birim fiyat teklif cetvelinde yazılı veya sonradan düzenlenen yeni birim fiyatlar ile metrajlarından hesaplanan iş kalemi miktarlarının çarpımı üzerinden hesaplanan tutardan sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde ödenir.

Yüklenicinin yaptığı işler ile ihzarattan doğan alacakları, metrajlara göre hesaplanarak sözleşme hükümleri uyarınca kesin ödeme niteliğinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş raporları ile ödenir. Metrajlar, yeşil defter ve eklerinde gösterilir. Yüklenici, kesin hesapları da yapı denetim görevlisinin denetimi altında işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu halde, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için kesin metrajdaki miktarlar dikkate alınır.

Anahtar teslimi götürü bedel esasına göre yapılan sözleşmelerde işlerin bedelleri, ihale dokümanında öngörülen ilerleme yüzdeleri (pursantaj) üzerinden sözleşmesinde ve eklerinde yazılı esaslara göre ödenir.

Karma sözleşmelerde yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde; birim fiyat teklif alınan iş kısımlarında birim fiyat sözleşmeler için belirtilen, anahtar teslimi götürü bedel yapılan iş kısımlarında ise  anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeler için belirtilen esaslara uyulur.

Hakediş raporlarının düzenlenmesinde aşağıdaki esaslara göre işlem yapılır:

1.  Geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça her ayın ilk beş işgünü içinde düzenlenir. Yüklenici başvurmadığı takdirde idare, en çok üç ay içinde, tek taraflı olarak hakediş düzenleyebilir. Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci günü düzenlenir.
2. İşe başlanıldığı tarihten itibaren meydana getirilen işler, yapı denetim görevlisi tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte ölçülür ve bulunan miktarlar sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna dahil edilir. 
3. İhzarat yapılmasının öngörüldüğü işlerde;
   • İhzarat miktarı yapı denetim görevlisi tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte ölçülür ve bulunan miktarlar sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna dahil edilir. İhzaratın hakediş raporlarına geçirilebilmesi için, bunların işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzemeden olması ve fiyatlarının ihale dokümanında gösterilmiş bulunması gereklidir. Sözleşmelerinde aksine bir hüküm yoksa, işbaşına getirilmemiş ihzaratın bedeli ödenmez.
   • İhzaratın, iş programlarında sözleşme ve eklerindeki esaslara göre belirtilecek miktarlardan fazla yapılması idarenin iznine bağlıdır.
   • Bedeli ödenmiş ihzarat malzemesi, ancak yetkili makamın onayı ile şantiyeden çıkarılabilir.
      
4. Düzenlenen hakediş raporunun işleme konulabilmesi için, yüklenici veya işbaşında bulunan vekili tarafından imzalanmış olması gereklidir. Yüklenici veya vekili, bildirilen günde hakedişe esas ölçülerin alınmasında hazır bulunmazsa yapı denetim görevlisi ölçümleri tek başına yaparak hakediş raporunu düzenler ve yüklenicinin bu husustaki itirazları kabul edilmez. Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde yüklenici raporu imzalamazsa yapı denetim görevlisi, hakediş raporunu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Yüklenici hakediş raporlarını zamanında imzalamamış olursa ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı hiçbir şikayet ve istekte bulunamaz.
5. Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir. Bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak bu düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.
6. (Değişik bent: 08/08/2019-30856 R.G./31. md., yürürlük: 18/08/2019) Her hakediş tutarından, bir evvelki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan tutara idarece ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi eklendikten sonra bulunan miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere sözleşmesinde farklı bir süre belirtilmemiş ise on beş gün içinde de ödeme yapılır.
7. Gerek bu madde hükümlerine göre geçici hakediş raporlarının, gerekse 40 ncı madde hükümlerine göre kesin hesapların ve kesin hakediş raporunun hazırlanması ve gerekli ölçmelerin ve bunlarla ilgili diğer hizmetlerin yapılması için yüklenici, yeterli sayıda işçi ve personeli bedelsiz olarak yapı denetim görevlisinin emrine verir.
8.  İdarece gerekli görülmesi halinde bir defaya mahsus olmak üzere geçici kabulden sonra kesin kabule kadar ek geçici hakediş raporu düzenlenebilir.

Geçici Hakediş Raporlarının Düzenlenme Zamanı:

• Geçici hakediş raporları, yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşmede aksi belirtilmedikçe her ayın ilk beş işgünü içinde düzenlenir.
• Yüklenici başvurmazsa, idare en geç üç ay içinde tek taraflı hakediş düzenleyebilir.
• Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın 20'sinde düzenlenir.
• Önemli: Hakedişlerin zamanında düzenlenmesi ve ödenmesi, yapım işlerinin zamanında tamamlanması için kritik öneme sahiptir.

Ölçümler ve İhzarat:

• Yapılan işler ve ihzarat miktarları, yapı denetim görevlisi ile yüklenici veya vekili tarafından birlikte ölçülür ve hakediş raporuna dahil edilir.
• Birim fiyatlı sözleşmelerde ihzaratın hakedişe dahil edilebilmesi için, malzemenin işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak nitelikte olması ve fiyatının ihale dokümanında belirtilmiş olması gerekir.
• Sözleşmede aksi belirtilmedikçe, işbaşına getirilmemiş ihzaratın bedeli ödenmez.
• İhzaratın, iş programlarında belirtilen miktarlardan fazla yapılması idarenin iznine tabidir.
• Bedeli ödenmiş ihzarat malzemesi, yetkili makamın onayı ile şantiyeden çıkarılabilir.

Yüklenicinin Sorumlulukları ve Hakedişin Onay Süreci:

• Hakediş raporunun işleme konulabilmesi için yüklenici veya vekili tarafından imzalanması gereklidir.
• Yüklenici veya vekili, ölçümler sırasında hazır bulunmazsa, yapı denetim görevlisi tek başına ölçüm yapar ve yüklenicinin itirazları kabul edilmez.
• Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde imzalanmazsa, rapor idareye gönderilir ve yüklenici tarafından imzalanana kadar bekletilir.
• Yüklenici raporu zamanında imzalamazsa, ödemedeki gecikmelerden sorumlu tutulamaz.
• Önemli: Yüklenicinin hakediş sürecine aktif katılımı ve raporları zamanında imzalaması, olası anlaşmazlıkların ve gecikmelerin önüne geçilmesi açısından kritiktir.

Hakediş Raporunda Düzeltmeler:

• Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış hakediş raporu, tahakkuk işlemine kadar yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir.
• Düzeltmelerde eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmesi ve düzeltmeyi yapan yetkililerin imzasının bulunması gerekir.
• Aşırı düzeltme durumunda, ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenebilir.

Ödemeler ve Kesintiler:

• Her hakediş tutarından, bir önceki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan tutara, ilgili mevzuata göre hesaplanacak KDV eklenir.
• Sözleşmede yazılı kesintiler, yüklenicinin idareye olan borçları, cezalar ve yasal vergiler kesilir.
• Hakediş raporu, yüklenici tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten itibaren en geç 30 gün içinde onaylanır ve 30 gün içinde tahakkuka bağlanır. Sözleşmede farklı bir süre belirtilmemişse, ödeme 15 gün içinde yapılır.
• Alıntı: "Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanır."

Yüklenicinin İşgücü Sağlama Yükümlülüğü:

• Yüklenici, hakediş raporlarının hazırlanması ve gerekli ölçümlerin yapılması için yeterli sayıda işçi ve personeli yapı denetim görevlisinin emrine bedelsiz olarak verir.

Ek Geçici Hakediş Raporu:

• İdarece gerekli görülmesi halinde, bir defaya mahsus olmak üzere geçici kabulden sonra kesin kabule kadar ek geçici hakediş raporu düzenlenebilir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin anılan maddesinde; geçici hakediş raporlarının düzenlenmesi sürecinde uyulması gereken temel prensipler ve yükümlülükler detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Hakedişin doğru ve zamanında raporlanması, sözleşme konusu yapım işlerinin başarılı bir şekilde tamamlanması için önemlidir. Bu nedenle ilgili tarafların tamamını (yüklenici, idare, yapı denetim görevlisi) bu esaslara titizlikle uyması gerekmektedir.

Kesin hakediş raporu ve hesap kesilmesi

Kesin hesap süreci, sözleşme türüne göre farklılık göstermektedir. Buna göre Birim fiyat esaslı sözleşmelerde kesin metraj ve hesaplar detaylı olarak yapılırken, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde sözleşme ve eklerinde öngörülen hükümler çerçevesinde kesin hesap işlemleri gerçekleştirilir. Karma sözleşmelerde ise her iki yöntemin ilgili kısımları uygulanır. 

Bu bağlamda;

Birim fiyat esaslı sözleşmelerde kesin hesaplar nasıl yapılır ve nelere dikkat edilir?

Birim fiyat esaslı sözleşmelerde kesin hesaplar, işin geçici kabulü yapıldıktan sonra başlar. Kesin hakediş raporunun düzenlenmesine esas olacak kesin metraj ve hesaplar en az üç suret halinde hazırlanır. Geçici hakediş raporlarındaki rakamlara itibar edilmez; kesin metraj ve hesaplar sonucunda bulunan miktarlar esas alınır. Yüklenici veya vekili, kesin metraj ve hesapların yapıldığı sürece hesapların yapıldığı yerde bulunmak zorundadır. Yapı denetim görevlisi ve yüklenici/vekili daha önce hazırlanmış ve imzalanmış metrajları kontrol eder ve yeni metrajları birlikte tamamlayıp imzalayarak, geçici kabul tarihinden itibaren en çok altı ay içinde idareye teslim eder. Yüklenicinin itirazları varsa bunlar da idareye sunulur. Yüklenici veya vekilinin bulunmaması durumunda, yapı denetim görevlisi hesapları tek taraflı hazırlar ve yükleniciye 60 gün içinde inceleme tebligatı yapılır. İnceleme sonunda yüklenici itirazsız imzalarsa, idare incelemeye başlar.

Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde kesin hakediş raporu nasıl düzenlenir?

Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde kesin hakediş raporu düzenlenmesine işin geçici kabulü yapıldıktan sonra başlanır. Kesin hesap işlemleri sözleşme ve eklerinde öngörülen hükümler çerçevesinde gerçekleştirilir. Bu tip sözleşmelerde, birim fiyat esaslı sözleşmelerde olduğu gibi detaylı metraj çalışmaları yapılmaz.

Karma sözleşmelerde kesin hesap nasıl yapılır?

Karma sözleşmelerde, işin götürü bedel ve birim fiyat teklif alınan kısımlarında ilgisine göre yukarıdaki hükümler uygulanır. Yani, her kısım kendi yapısına uygun olarak değerlendirilir.

Yüklenicinin kesin hesaplara itiraz süreci nasıl işler?

Yüklenicinin kesin hesaplara itirazı varsa, 60 günlük inceleme süresi içinde idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, kesin hesapla ilgili bütün belgeleri kayıtsız kabul etmiş sayılır ve itirazları dikkate alınmaz. İtirazlar, itiraz edilen noktaları ve gerekçeleri açıkça belirten bir dilekçe ile idareye sunulmalıdır.

Yapı denetim görevlisi kesin hesapları zamanında teslim etmezse ne olur?

Yapı denetim görevlisi belirtilen süre içinde kesin hesapları idareye teslim etmediği takdirde, yüklenici kendi hazırladığı kesin hesapları idareye vererek incelenmesini ve onaylanmasını isteyebilir. Bu durum, yüklenicinin haklarını koruma altına alır.

İdarenin kesin hesapları inceleme ve onaylama süresi ne kadardır ve bu süre aşılırsa ne gibi sonuçlar doğar?

İdareler teslim aldıkları kesin hesapları, teslim tarihinden başlamak üzere en çok altı ay içinde inceleyip onaylarlar. Aksi halde yüklenici, varsa itirazlarında haklı sayılacağı gibi işin kesin kabulü yapılmış olmak şartı ile kesin hakediş raporunun düzenlenmesini de isteyebilir. Bu, idarenin zamanında inceleme yapma yükümlülüğünü vurgular.

Kesin hakediş raporu ne zaman düzenlenir ve hangi belgelere dayanır?

Kesin hesapların ve kesin kabul tutanağının idarece onaylanmasından sonra, bu onay tarihlerinin sonuncusundan başlamak üzere en çok otuz gün içinde, idarece onaylanmış kesin hesaplara dayalı olarak, yapı denetim görevlisi tarafından kesin hakediş raporu düzenlenir. Kesin hakediş raporu, kesin hesaplara ve kesin kabul tutanağına dayanır.

Sözleşmenin feshedilmesi durumunda kesin hesap işlemleri nasıl yürütülür ve yüklenicinin alacak veya borç durumu ne olur?

Sözleşmenin yüklenicinin kusurundan kaynaklanmayan nedenlerle feshedilmesi halinde, yapılan kesin hesap sonucunda yüklenici borçlu durumda ise, idarenin ihtarına rağmen ödenmemesi halinde borç kesin teminattan karşılanır. Teminat yetersizse genel hükümlere göre tahsil edilir. Yüklenici alacaklı ise hakediş alacağı ödenir.

Sözleşme yüklenicinin kusurundan kaynaklanan nedenlerle feshedilirse ve yüklenici borçlu ise borç genel hükümlere göre tahsil edilir. Yüklenicinin alacaklı olması halinde, sözleşme feshinden doğan zarar mahsup edildikten sonra, varsa yüklenicinin hakediş alacağı ödenir.

Hizmet Alımlarında Hakediş

Hizmet hakediş ödemeleri süreci, sözleşmenin niteliğine (dönemsel veya tek seferlik ödeme) göre farklılaşmaktadır. Buna göre Hizmet İşleri Genel Şartnamesinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.

Sözleşme bedelinin iş süresince dönemler itibariyle ödenmesi :

Sözleşme konusu hizmetin yüklenici tarafından belli bir süre boyunca devamlı olarak verilmesi (4 üncü maddede tanımlanan sürekli nitelikte bir iş olması) veya işin bölümlere ayrılabilir olması durumunda sözleşmede belirtilen aralıklarla, kesin ödeme mahiyetinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş ödemeleri yapılır. Yüklenici tarafından yapılan işlerin bedelleri, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler (emekli olan ancak yüklenici bünyesinde çalışmaya devam eden personel için prime esas kazançlar üzerinden kesilen sosyal güvenlik destek primi ve benzeri) de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir.

İdarenin isteği halinde yüklenici, kesin hesapları kontrol teşkilatının denetimi altında olmak üzere işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu durumda, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için bu kesinleştirilmiş miktarlar dikkate alınır.

Hakediş raporlarının düzenlenmesi aşağıdaki esaslara göre yapılır.

1- Toplam Bedel Üzerinden Birim Fiyat Sözleşmelerde;

Geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ayda bir defa düzenlenir. Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci (20) günü düzenlenir.

İşe başladığından beri meydana getirilen işler, kontrol teşkilatı tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte hesaplanır ve bulunan miktarlar, teklif edilen birim fiyatlarla çarpılmak suretiyle sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna geçirilir.

Düzenlenen hakediş raporunun işleme konulabilmesi için, yüklenici veya işbaşında bulunan vekili tarafından imzalanmış olması gereklidir.

Yüklenici veya vekili, bildirilen günde hakedişe esas hesaplamaların yapılmasında hazır bulunmazsa, kontrol teşkilatı hesaplamaları tek başına yaparak hakediş raporunu düzenler ve yüklenicinin bu husustaki itirazları kabul edilmez.

Hakediş raporu düzenlendikten sonra yüklenici raporu bir hafta içinde imzalamazsa kontrol teşkilatı, hakediş raporunu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Yüklenici hakediş raporlarını zamanında imzalamazsa, ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı hiçbir şikayet ve istekte bulunamaz.

Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir. Ancak bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak bu düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.

Her hakediş tutarına, eğer sözleşmede öngörülmüş ise eklenecek miktar dahil edilir. Bulunan miktardan, bir önceki hakediş tutarı çıkarılarak bulunan miktara, ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi (KDV) eklenir. Bu miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır.

2-Toplam Bedel Üzerinden Götürü Bedel Sözleşmelerde;

Yüklenicinin yapacağı iş götürü olarak bölümler halinde teslim alınacaksa hakediş raporları, ilgili bölümlerin tamamlanmasından sonra sözleşmesinde yazılı esaslara göre düzenlenir. Bu hakediş raporlarının imzalanma, düzeltme ve ödemeleri yukarıdaki (1) numaralı bentte yazılı hükümlere göre yapılır.

Sözleşme Bedelinin Bir Defada Ödenmesi

Yüklenicinin yapacağı iş bir defada teslim alınacaksa hakediş raporu sözleşmesinde yazılı esaslara göre iş bitiminde bir defada düzenlenir. Bu hakediş raporlarının imzalanma, düzeltme ve ödemeleri de yukarıda (a/1) bendinde yazılı hükümlere göre yapılır. İşin mahiyeti ne olursa osun, yüklenici süresinde hakediş başvurusunda bulunmadığı taktirde idare, en çok üç ay içinde, tek taraflı olarak hakediş düzenleyebilir.

Bu düzenlemeler çerçevesinde konuyu birkaç soru cevap şeklinde özetlemek gerekirse;

Sözleşme bedeli iş süresince dönemler halinde nasıl ödenir ve bu ödemeler kesin midir?

Sözleşme konusu hizmetin sürekli nitelikte olması veya işin bölümlere ayrılabilir olması durumunda, sözleşmede belirtilen aralıklarla geçici hakediş ödemeleri yapılır. Bu ödemeler kesin ödeme niteliğinde değildir ve kazanılmış hak sayılmaz. Ödemeler, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler (örneğin, emekli olup yüklenici bünyesinde çalışmaya devam eden personel için prime esas kazançlar üzerinden kesilen sosyal güvenlik destek primi) yapıldıktan sonra gerçekleştirilir.

İdare, kesin hesapların işe paralel yürütülmesini isteyebilir mi ve bu durum hakediş raporlarını nasıl etkiler?

İdare, kesin hesapları kontrol teşkilatının denetimi altında olmak üzere işe paralel olarak yürütülmesini isteyebilir. Bu durumda, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için bu kesinleştirilmiş miktarlar dikkate alınır.

Hakediş raporları ne sıklıkla düzenlenir ve son hakediş raporu için bir tarih sınırlaması var mıdır?

Toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşmelerde, geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşmede aksi belirtilmedikçe ayda bir defa düzenlenir. Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci (20) günü düzenlenir.

Yüklenici hakediş hesaplamalarına katılmazsa ne olur ve hakediş raporunu imzalamazsa sonuçları nelerdir?

Yüklenici veya vekili, bildirilen günde hakedişe esas hesaplamaların yapılmasında hazır bulunmazsa, kontrol teşkilatı hesaplamaları tek başına yaparak hakediş raporunu düzenler ve yüklenicinin bu husustaki itirazları kabul edilmez. Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde yüklenici raporu imzalamazsa kontrol teşkilatı, hakediş raporunu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Yüklenici hakediş raporlarını zamanında imzalamazsa, ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı hiçbir şikayet ve istekte bulunamaz.

Hakediş raporunda düzeltme yapılabilir mi ve bu düzeltmeler nasıl belgelenmelidir?

Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir. Ancak bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise, esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile, yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.

Hakediş tutarından hangi kesintiler yapılır ve ödeme süreci nasıl işler?

Her hakediş tutarına, eğer sözleşmede öngörülmüşse eklenecek miktar dahil edilir. Bulunan miktardan, bir önceki hakediş tutarı çıkarılarak bulunan miktara, ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi (KDV) eklenir. Bu miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır.

Toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşmelerde hakediş raporları nasıl düzenlenir?

Yüklenicinin yapacağı iş götürü olarak bölümler halinde teslim alınacaksa hakediş raporları, ilgili bölümlerin tamamlanmasından sonra sözleşmesinde yazılı esaslara göre düzenlenir. Bu hakediş raporlarının imzalanma, düzeltme ve ödemeleri toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşmelerdeki hükümlere göre yapılır.

Yüklenici hakediş başvurusunda bulunmazsa idarenin yetkisi nedir?

İşin mahiyeti ne olursa olsun, yüklenici süresinde hakediş başvurusunda bulunmadığı taktirde idare, en çok üç ay içinde, tek taraflı olarak hakediş düzenleyebilir.

AMP Danışmandan HAKEDİŞ hazırlama hizmeti alabilirsiniz

AMP Yazılım olarak 30 yıllık tecrübemizle geliştirdiğimiz profesyonel hakediş yazılımları ve hakediş uzmanlarımızla sektör paydaşlarına hakediş hazırlama hizmeti sunuyoruz.

Hakediş hazırlama hizmetimiz ile;

1. Hakediş sürecinin sözleşmesine göre başlatılmasını ve sonuçlandırılmasında,
2. Sözleşme ve ihale türüne göre hakedişi oluşturan belgelerin ve eklerinin mevzuatına uygun şekilde oluşturulmasında,
3. Fiyat farkı hesaplamalarının mevzuatına uygun olarak yapılması veya yapılan hesaplamaların doğruluğunun kontrol edilmesinde,
4. Hakediş kesintilerinin doğru yapılması veya yapılan kesintilerin doğruluğunun kontrolünde,
5. İdare ve yüklenici arasındaki hakediş uyuşmazlıklarının çözümünde yol gösterme ve gerekli çözümlerin üretilmesinde,
6. Hakediş sürecinde tarafların haklarının korunmasında,
7. Hakediş raporlarınızın hazırlanmasında,  

İlgili tüm süreçlerinizi yönetiyoruz.