Hakediş Hazırlama
Hakediş hazırlama, yüklenicinin sözleşme kapsamındaki işlerin belirli bir kısmını tamamladıktan sonra, idare tarafından yapılan ödeme sürecidir. Hakedişler yüklenicinin başvurusu üzerine genellikle aylık periyotlar halinde düzenlenir ve her hakediş dönemi, belirli bir tarih aralığını kapsamaktadır.
Yapım işlerinde hakediş türleri;
- Geçici hakediş: İşin devam ettiği süreçte, genellikle aylık periyotlarla hazırlanan rapordur. Bu hakedişler, o döneme kadar yapılan işlerin bedelini hesaplar ve yükleniciye ara ödeme yapılmasını sağlar.
- Kesin hakediş: İş tamamlanması ve kabullerin yapılması sonrasında tüm işlerin son kontrolüyle hazırlanan nihai rapor. Bu aşamada tüm iş kalemleri detaylı bir şekilde incelenir, varsa eksiklikler giderilir.
Hakediş hazırlama süreci
Hakediş hazırlama sürecinin doğru ve etkin bir şekilde uygulanması, sözleşmenin başarılı bir şekilde sonuçlanmasının önemli bir parçası olmakla beraber, hakediş hazırlama sürecindeki doğru ve sistematik yaklaşım, zaman ve maliyet kayıplarını da önler.
Bu çerçevede bakıldığında süreci aşağıda belirtilen şekilde özetlemek mümkündür.
-
Ön hazırlık: Hakediş hazırlama sürecine başlamadan önce, yüklenici tarafından yapılan işler sözleşme hükümlerine göre detaylı bir şekilde dokümante edirlir. Bu süreçte, yapı denetim görevlisi tarafından yapılan işlerin ölçümleri, fotoğrafları ve diğer belgeler yüklenici ile birlikte hazırlanır.
-
Hakediş raporu hazırlama: Tamamlanan işlerin tutarı, sözleşmede belirtilen birim fiyatlar veya ilerleme yüzdeleri (pursantaj) ve imalat miktarları üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama, Sözleşme fiyatları ile yapılan işin tutarı/hizmetin tutarını belirlemek için kullanılır. Yapı denetim görevlisi tarafından sözleşme türüne göre tamamlanan işlerin detaylarını ve maliyet hesaplamalarını içeren hakediş raporu hazırlar.
-
İnceleme ve onay: Hazırlanan hakediş raporu, yüklenici ve yapı denetim elemanlarınca imzalandıktan sonra yetkili makam tarafından incelenir ve onaylanır. Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkili makamlar tarafından eksik veya hatalı bilgiler düzeltilebilir. Bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak bu düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise, esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile, yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.
-
Ödeme: Hakediş raporu onaylandıktan sonra tahakkuka (otuz gün içinde) bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere sözleşmesinde farklı bir süre belirtilmemiş ise genel olarak on beş gün içinde de ödeme yapılır.
Hakediş hazırlama sürecine ilişkin mevzuatlar ve işlemler
Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği: Hakediş raporlarının hangi belgelerden oluşacağı bu yönetmelikte tanımlanır. Örnek belgeler:
Ön Kapak: Sözleşme bilgilerini içerir.
Dizi Pusulası: Hakediş dosyasındaki evrakların listesi.
Hakediş İcmali: İş gruplarına göre toplam tutarları gösterir.
Arka Kapak: Kesintiler, fiyat farkı ve net ödeme tutarını içerir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi: Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan bu şartname, hakedişlerin teknik detaylarını (metraj, yeşil defter, ataşmanlar vb.) ve onay gibi diğer süreçleri düzenler. Genel şartnamenin 39’uncu maddesi geçici hakedişlerin, 40’ıncı maddesi ise kesin hakedişlerin nasıl hazırlanacağını ve kontrol edileceğini açıklamaktadır.
Metraj ve ölçüm kuralları: Yasal olarak, yapılan işlerin miktarı (metraj) saha ölçümleri ve proje verileriyle hesaplanır. Hesaplanan metrajlar yeşil defterde tutulur. Yeşil defter, hakediş tutarının belirlenmesinin temel dayanağını oluşturmaktadır.
Sözleşme türüne göre ölçüm ve hesaplama farklılıkları:
Anahtar Teslimi Götürü Bedel (ATGB): İmalatlar ilerleme yüzdelerine göre diğer bir ifade ile pursantaj oranlarıyla hesaplanır.
Teklif Birim Fiyat (TBF): Her iş kalemi için birim bazında metraj hesabı yapılır. Hesaplanan metrajlar birim fiyatlarla çarpılır.
Karma (ATGB+TBF): Anahtar teslimi götürü bedel ile birim fiyat sözleşme kısımlarına ilişkin kurallar çerçevesinde hesaplama yapılır.
Birim fiyat sözleşmeler ile karma sözleşmelerin birim fiyat kısımlarında, işin devamı sırasında sözleşmesinde yer alan iş kalemi için sözleşmede belirtilen iş kalemi miktarında; yeni fiyatla sözleşmeye dahil edilen iş kalemi için ise yeni fiyat oluşturulurken projesine göre tespit edilip idare tarafından onaylanan iş kalemi miktarında % 20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, revize birim fiyat kesintisi yapılır.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde revize birim fiyat kesintisi uygulanmaz.
Sonuç olarak; ülkemizde hakediş hazırlama, 4735 sayılı Kanun ile Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda titizlikle yürütülmesi gereken bir süreçtir. Yasal mevzuat, hem yüklenicinin haklarını korur hem de idarenin denetim ve ödeme yükümlülüklerini düzenler. Bu kurallara uyulmaması, ödeme gecikmelerine, hukuki ihtilaflara veya cezai yaptırımlara yol açabilir. Dolayısıyla, hakediş hazırlarken mevzuata tam uyum sağlamak ve belgeleri eksiksiz düzenlemek büyük önem taşır.
AMP Danışmandan HAKEDİŞ hazırlama hizmeti alabilirsiniz
AMP Yazılım olarak 30 yıllık tecrübemizle geliştirdiğimiz profesyonel hakediş yazılımları ve hakediş uzmanlarımızla sektör paydaşlarına hakediş hazırlama hizmeti sunuyoruz.
Hakediş hazırlama hizmetimiz ile;
- Hakediş sürecinin sözleşmesine göre başlatılmasını ve sonuçlandırılmasında,
- Sözleşme ve ihale türüne göre hakedişi oluşturan belgelerin ve eklerinin mevzuatına uygun şekilde oluşturulmasında,
- Fiyat farkı hesaplamalarının mevzuatına uygun olarak yapılması veya yapılan hesaplamaların doğruluğunun kontrol edilmesinde,
- Hakediş kesintilerinin doğru yapılması veya yapılan kesintilerin doğruluğunun kontrolünde,
- İdare ve yüklenici arasındaki hakediş uyuşmazlıklarının çözümünde yol gösterme ve gerekli çözümlerin üretilmesinde,
- Hakediş sürecinde tarafların haklarının korunmasında,
- Hakediş raporlarınızın hazırlanmasında,
İlgili tüm süreçlerinizi yönetiyoruz.
Detaylı bilgi için Hakediş Düzenleme ile ilgili makalemizi de buradan inceleyebilirsiniz.