İhalelere Yönelik Başvurular Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvurusu
Genel Bilgi
İhalelere Yönelik Başvurular ile ilgili olarak ihale mevzuatındaki düzenlemeler çerçevesinde iki aşamalı başvuru süreci kurgulanmıştır. Başvuru sürecini düzenleyen mevzuatlar aşağıda belirtildiği şekildedir.
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
- Madde 53 - Kamu İhale Kurumu
- Madde 54 – İhalelere yönelik başvurular
- Madde 55 – İdareye şikâyet başvurusu
- Madde 56 – Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikâyet başvurusu
- Madde 57 – Yargısal inceleme (İtirazen şikâyetler ile ilgili Kamu İhale Kurumu tarafından verilen nihai kararlar)
- İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik
- İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ
- İtirazen Şikayet Başvuru Bedelinin İadesine İlişkin Yönerge
Kamu İhale Kurumu
4734 sayılı Kanunla verilen görevleri yapmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve malî özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu kurulmuştur. Kamu İhale Kurumu, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkilidir. Bu çerçevede 4734 sayılı Kanuna göre yapılacak ihaleler ile ilgili olarak, İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde 4734 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak Kamu İhale Kurumunun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
İhalelere yönelik başvurular
İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, 4734 sayılı Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler.
Şikâyet, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurulardır.
İtirazen Şikâyet, Kamu İhale Kurumuna aşağıdaki durumlarda yapılan başvurudur.
- Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması halinde,
- Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı,
- İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı,
İhalelere yönelik idarelere yapılacak şikâyet başvuruları ile Kamu İhale Kurumuna yapılacak itirazen şikâyet başvurularının EKAP üzerinden e-imza kullanılarak yapılması zorunlu hale getirilmiştir.
Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır.
Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları Kamu İhale Kurumuna hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır.
Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından ise aynı ihaleye tek dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.
Başvuruların ihaleyi yapan idare veya Kamu İhale Kurumu dışındaki idari mercilere ya da yargı mercilerine yapılması ve başvuru dilekçelerinin bu merciler tarafından ilgisine göre idareye veya Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi hâlinde, dilekçelerin idare veya Kurum kayıtlarına girdiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilmektedir
Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak;
a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline,
b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine,
c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde başvurunun reddine, karar verilir.
Yargısal inceleme
Şikâyetler ile ilgili Kamu İhale Kurumu tarafından verilen nihai kararlar Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür. Bu davalar idari yargı alanındadır.
İhalelere Yönelik Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvuruları
Şikâyet başvurusu üzerine idarelerce yapılacak işlemler ve karar alınması;
İhalelere ilişkin olarak öncelikle ihaleyi yapan idareye şikayet başvurusunda bulunulur. Şikayet başvuruları, süresinde ve usulüne uygun sözleşme imzalanmadan önce yapılmış olması halinde idare tarafından on gün içerisinde incelenerek sonuçlandırılır. Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayet başvurularının ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır. Dilekçe ile ekinde yer alması zorunlu olan bilgi ve belgeleri içermeyen şikayet başvurularında, söz konusu eksiklikler başvuru süresinin sonuna kadar başvuru sahibi tarafından giderilebilir. (İdare tarafından dilekçedeki eksikliklerin bildirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır) Eksikliklerin başvuru süresi içerisinde tamamlanmaması halinde idare tarafından başvurunun reddine karar verilmektedir.
İnceleme, ihale yetkilisince bizzat yapılabileceği gibi ihale yetkilisinin görevlendireceği bir veya birden fazla raportör tarafından da yapılabilir. Bu inceleme sonucunda, ihale yetkilisi tarafından gerekçeli bir karar alınır.
Şikayet üzerine idare tarafından yapılan inceleme sonucunda gerekçeli olarak;
- İhalenin iptaline (İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde)
- Düzeltici işlem belirlenmesine (Düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda)
- Başvurunun reddine (Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşmenin imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde ihalenin iptalini veya düzeltici işlem belirlenmesini gerektirecek hukuka aykırılığın tespit edilememesi hallerinde)
karar verilebilmektedir.
İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak aldığı kararı şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirir. Tebliğ edilen kararda hangi sürede nereye başvurulacağı yazılmalıdır.
İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihinden, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen günden itibaren on gün geçmedikçe idarece sözleşme imzalanamaz. Bu sürenin bitimini izleyen günden (on birinci günden) itibaren Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulup bulunulmadığı Kurumun internet sayfasından sorgulanmadan, Kuruma itirazen şikayet başvurusu yapılmış ise itirazen şikayet başvurusu nihai kararla sonuçlandırılmadan idare tarafından sözleşme imzalanamaz. (Kısmi teklife açık olan ihalelerde başvuruya konu edilmeyen kısım yönünden Kamu İhale Genel Tebliğindeki açıklamalar çerçevesinde her bir kısım için ayrı sözleşme yapılmasının mümkün olması kaydıyla, bu kısım içim sözleşme imzalanabilir.)
Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilecek haller aşağıdaki şekilde özetlenebilir;
- İhale sürecinde yapılan şikayet başvuruları üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması,
- İdarenin mevzuatta öngörüle süresi içerisinde karar almaması
- Şikayet ya da itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı,
İtirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.
Doğrudan Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet başvurusu yapılabilecek haller ise;
- Şikayet veya itirazen şikayet başvurusu üzerine idare tarafından ihalenin iptal edilmesi,
- Şikayet başvurusu üzerine idarenin kararıyla bir hak kaybına veya zarara uğradığını ya da uğramasının muhtemel olduğunu iddia edenler,
- Kamu İhale Kurulu kararının eksik ya da yanlış uygulandığını iddia edenler (Hiç uygulanmaması hariç),
şeklinde düzenlenmiştir.
İdareler, hukuki durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarını ivedilikle yerine getirmek zorundadırlar. Kurul kararlarının, eksik ya da yanlış uygulandığı durumlarda yukarıda da ifade edildiği üzere doğrudan Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunulur.
Ancak Kurul kararının "hiç uygulanmaması" başvuruları Kamu İhale Kurumuna yapılamaz. Bunlara ilişkin olarak doğudan Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulabileceği gibi mahkemelere de başvurulabilir.
İtirazen Şikâyet Başvuru Bedellerinin İadesi
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Bu hüküm gereği, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesi Kamu İhale Kurumu tarafından yapılmakta olup, “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulu gerçekleşmemesi durumunda ise 4734 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesinin aktarılan hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesi Kamu İhale Kurumu tarafından yapılmamaktadır.
Başvuru bedelinin iadesi noktasında yargı kararları bulunmaktadır. Örnek olarak;
"....
somut olayda davacı şirketin bedel yatırarak yaptığı itirazen başvurusu üzerine Kamu İhale Kurulunun ..... tarih ve ... sayılı kararıyla; davacının ileri sürdüğü 5 itirazın 4'ü yerinde görülmemişse de kabul edilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilemeyeceği gerekçesiyle davalı Kamu İhale Kurumu tarafından, ihalenin iptal edildiği göz önünde bulundurulduğunda idarenin hizmet kusurunun bulunduğu sonucuna varılmış, buna bağlı olarak davacı şirketin iade isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
Diğer yandan dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu anlaşıldığından, davacı şirket tarafından ödenen 118.286,00 TL itirazen şikayet başvuru bedelinin davalı .... başvuru tarihi olan .... tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerekmektedir.” gerekçesiyle dava konusu Kurul kararının itirazen şikayet başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı kısmının iptaline karar verilmiştir."
Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna EKAP üzerinden yapılacak talep üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kamu İhale Kurumu tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.
Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvurusu Özet Çerçeve
İki Aşamalı Başvuru Süreci: İhale mevzuatı, ihale sürecindeki hukuka aykırılık iddialarına yönelik iki aşamalı bir başvuru süreci öngörmektedir:
- İdareye Şikayet Başvurusu: İlk olarak, aday, istekli veya istekli olabilecekler, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla ihaleyi yapan idareye şikayet başvurusunda bulunurlar.
- Kamu İhale Kurumu'na (KİK) İtirazen Şikayet Başvurusu: İdarenin şikayet başvurusuna verdiği kararın uygun bulunmaması, süresi içinde karar alınmaması veya ihalenin iptali kararına karşı KİK'e itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.
Yasal Çerçeve: İhale başvuruları süreci aşağıdaki mevzuatlarla düzenlenmektedir:
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (Madde 53, 54, 55, 56, 57)
- İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik
- İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ
- İtirazen Şikayet Başvuru Bedelinin İadesine İlişkin Yönerge
Kamu İhale Kurumu (KİK): 4734 sayılı Kanunla kurulan KİK, kamu tüzel kişiliğine sahip, idari ve mali özerkliği olan bir kurumdur. KİK'in temel görevi, ihale süreçlerinin doğru uygulanmasını sağlamaktır. "Kamu İhale Kurumu, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkilidir." Bu kapsamda KİK, ihalelerin başlangıcından sözleşme imzalanmasına kadar olan süreçte idarece yapılan işlemlerde 4734 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırır.
Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvurusu Koşulları:
- İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle hak kaybına veya zarara uğradığını iddia edenler başvurabilir.
- Başvurular, 4734 sayılı Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmalıdır.
- Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır.
- Başvuruların EKAP (Elektronik Kamu Alımları Platformu) üzerinden e-imza kullanılarak yapılması zorunludur.
- Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından ise aynı ihaleye tek dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.
İdare ve KİK'in Karar Yetkileri: Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya KİK, gerekçeli olarak aşağıdaki kararları verebilir:
- İhalenin İptali: İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılık tespit edilmesi halinde.
- Düzeltici İşlem Belirlenmesi: Düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda.
- Başvurunun Reddi: Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde.
Yargısal İnceleme: KİK tarafından verilen nihai kararlar Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür. Bu davalar idari yargı alanındadır.
Sözleşme İmzalama Süreci: İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihinden veya süresi içinde karar alınmaması halinde bu sürenin bitimini izleyen günden itibaren on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz. Bu sürenin bitimini izleyen günden (on birinci günden) itibaren KİK'e itirazen şikayet başvurusunda bulunulup bulunulmadığı KİK'in internet sayfasından sorgulanmadan, KİK'e itirazen şikayet başvurusu yapılmış ise itirazen şikayet başvurusu nihai kararla sonuçlandırılmadan idare tarafından sözleşme imzalanamaz.
İtirazen Şikayet Başvuru Bedelinin İadesi: Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, KİK kararı ile itirazen şikayet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. "Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir." Bu iade, KİK tarafından belirli bir süreç dahilinde gerçekleştirilir. Ancak, başvuru sahibinin tüm iddialarında haklı bulunmaması durumunda başvuru bedeli iade edilmez. Yargı kararları, bazı durumlarda, idarenin hizmet kusuru bulunduğu hallerde başvuru bedelinin iadesine hükmedebilmektedir.
AMP Danışman Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvuru Dilekçesi Hazırlama Hizmeti Alabilirsiniz.
Yukarıda da ifade edildiği üzere şikayet ve itirazen şikayet başvuru süreçleri tamamlanmadan sözleşmelerin imzalanması kanunen mümkün değildir. AMP danışman olarak hak kayıplarının önlenmesi maksadıyla oluşturulan bu önemli süreçte hem idareler hem de firmalara yönelik şikayet ve itirazen şikayet başvuru süreçlerinde her türlü desteği veriyoruz.
Projenize özel satın alabileceğiniz hizmet paketi ile başvurularınızın tamamına yönelik danışmanlık hizmeti alabileceğiniz gibi istediğiniz aşamada ve istediğiniz başvuru konusunda ihale uzmanı danışmanlık hizmetimizden faydalanabilirsiniz.