Yasak fiil ve davranış

İhalelerde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre, bir isteklinin kendisi veya başkaları adına birden fazla teklif vermesi yasaktır. Bu yasak, rekabeti korumayı ve usulsüzlükleri önlemeyi amaçlar. Teklif mektuplarının aynı kişi tarafından imzalanması, şirketlerin irade birliği içinde hareket ettiğini gösterir ve bu durum, ihale dışı bırakılma nedenidir.

Bu durum 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 17. maddesinin (b) ve (d) bentleri kapamında değerlendirilir.

Bu itibarla, aynı ihalede birbirleri ile meşru bir rekabet içerisinde olan gerçek veya tüzel kişilerin, aynı IP adresinden ihale dokümanı indirerek istekli olabilecek sıfatını haiz olmalarının, hayatın olağan akışına uygun olduğu kabulünün mümkün bulunmadığı, bu isteklilerin birbirlerine ait teklif bilgilerinden haberdar olabileceği, ayrıca başvuruya konu ihalenin elektronik ihale olarak gerçekleştirilmesi sebebiyle tekliflerin elektronik ortamda oluşturulduğu, bu durumun bahsi geçen isteklilerin aynı ihaleye katılmalarının rekabeti ve ihale kararını etkileyebilecek davranış olduğu yönünde “kuvvetli karine” teşkil ettiği, dolayısıyla idarece başvuru sahibi isteklinin teklifinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 17'nci maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
 
Diğer taraftan, hangi durumlarda geçici teminat mektubu tutarının gelir kaydedileceği 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda açıkça düzenlenmiş olup, anılan Kanun’un 17’nci maddesi kapsamında sayılan fiil veya davranışlardan (e) bendi hariç olmak üzere geçici teminatın irat kaydedileceğine ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla, başvuru sahibi ...... tarafından sunulan geçici teminat mektubunun anılan Kanun maddesinin (b) bendi gerekçe gösterilerek gelir kaydedilmesi yönünde tesis edilen işlemin mevzuata uygun olmadığı, bu çerçevede, başvuru sahibinin geçici teminatının gelir kaydedilmesi işleminin iptali yönünde düzeltici işlem tesis edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
 

Danıştay kararı, idarenin geçici teminatın irat kaydına ilişkin işleminin yasal dayanağının olmadığını ve gerekçelerinin yeterli olmadığını ortaya koymaktadır. Karar, ihale sürecindeki belge tahrifatı iddialarının ve bunlara uygulanacak yaptırımların dikkatli ve hukuka uygun bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Özellikle, "sahte belge" iddiasının ispatlanması ve uygulanacak yaptırımın ilgili mevzuata uygun olması gerekmektedir.

4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi, yasak fiil ve davranışlarda bulunan isteklilerin ihale dışı bırakılacağını belirtmektedir. Danıştay, bu kararda, tahrifatın tespit edilmesi durumunda geçici teminatın irat kaydedilmesi yerine, ilgili firmanın ihale dışı bırakılması gerektiği vurgulamaktadır.

Dolayısıyla müdahillerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında sunulan belgelere dayanak teşkil eden belgelerde yapılan tahrifat nedeniyle geçici teminatının gelir kaydedilmesi işleminin mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin aynı fiyat teklifini, aynı geçici teminat mektubu ve yeterlik bilgileri tablosu ile birlikte elektronik ortamda yedi dakika arayla iki kez teklif ettiği görülmüş, anılan Kanun’un dördüncü maddesindeki tanım göz önünde bulundurulduğunda, elektronik ortamda verilen elektronik teklif ve eklerinin tamamen aynı olması nedeniyle mevcut durumda ihale kararını etkileyecek nitelikte iki farklı fiyat teklifi verildiği şeklinde değerlendirme yapılmasının uygun olmayacağı sonucuna varılmıştır.

Başvuru konusu ihalede, idarenin belirlediği eylemlerde bulunan isteklilerin geçici teminatlarının gelir kaydedilmesine dair bir yaptırımın olmadığı anlaşılmaktadır. Kanun maddeleri incelendiğinde, geçici teminatın gelir kaydedilmesi sonucunu doğuracak fiillerin açıkça belirtildiği, ancak bu ihalede bu yönde bir hüküm bulunmadığı görülmektedir. Kanun'un ceza ve yasaklama içeren düzenlemeleri, açıkça belirtilmedikçe genişletilemez, bu nedenle isteklinin teminatı gelir kaydedilemez. Sonuç olarak, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasında sunduğu belgelerdeki tahrifat nedeniyle teminatının gelir kaydedilmesi işleminin mevzuata uygun olmadığı ve başvurucunun iddiasının haklı olduğu sonucuna varılmıştır.